Ásgarður - Íslensk skólaráðgjöf
Blog Layout
Ferlisritun með gervigreind: Ný nálgun í ritunarkennslu
Tinna Pálsdóttir • 6. desember 2024
Ferlisritun með gervigreind: Ný nálgun í ritunarkennslu
Ferlisritun hefur lengi verið ein áhrifaríkasta leiðin til að kenna nemendum að þróa ritunarfærni sína. Með því að leggja áherslu á skref fyrir skref ferli – allt frá hugmyndavinnu til lokaútgáfu – fá nemendur tækifæri til að þjálfa sig í sköpun, sjálfstæðum vinnubrögðum og gagnrýnni hugsun. Nú, með tilkomu gervigreindar (AI), er ferlisritun að þróast enn frekar. En hvernig getur þessi tækni stutt við ferlið og gert það bæði auðveldara og skemmtilegra fyrir bæði nemendur og kennara?
Hvað er ferlisritun?
Ferlisritun felur í sér að brjóta ritunarverkefni niður í stigin:
- Undirbúningur: Að safna hugmyndum og skipuleggja þær.
- Fyrstu drög: Að setja hugmyndir á blað án þess að einblína á fullkomnun.
- Endurskoðun: Að bæta innihald, flæði og uppbyggingu textans.
- Yfirlestur: Að leiðrétta málfræði og stíl.
- Birting: Skil á lokaútgáfu
Þetta ferli kennir nemendum að vinna markvisst og endurskoða verk sín í stað þess að skrifa í flýti og skila fyrstu drögum.
Undirbúningur
Fyrsta skref ferlisritunar er undirbúningur. Á þessu stigi safna nemendur hugmyndum og skipuleggja verkefnið sitt. Þetta er oft kallað „hugmyndavinna" og getur verið krefjandi, sérstaklega fyrir nemendur sem eiga erfitt með að finna innblástur.
Gervigreind getur hjálpað með því að:
- Bjóða upp á hugmyndir: Verkfæri eins og t.d. ChatGPT og Ragnar AI geta lagt til sögufyrirsagnir, viðfangsefni eða sjónarhorn sem nemendur geta unnið með.
- Skipuleggja hugmyndir: AI getur búið til hugarkort eða lista sem tengir saman hugmyndir og gerir skipulagið skýrara.
- Hvetja til sköpunar: Með því að svara spurningum nemenda getur AI hjálpað þeim að koma fyrstu hugmyndum sínum í gang.
Fyrstu drög
Þegar undirbúningurinn er lokið koma fyrstu drög. Hér setja nemendur hugmyndir sínar á blað án þess að hafa áhyggjur af því að textinn sé fullkominn. Þetta er mikilvægt skref þar sem það hjálpar nemendum að ná flæði í ritun sinni.
Gervigreind getur gert fyrstu drög auðveldari með því að:
- Láta nemendur byrja: Með því að gefa upphafssetningar eða tillögur að uppbyggingu texta hjálpar AI nemendum að komast yfir ritstíflu.
- Kveikja hugmyndir: Þegar nemendur festast getur AI lagt fram ný sjónarhorn eða hjálpað þeim að þróa efnið sitt frekar.
Endurskoðun
Endurskoðun er eitt mikilvægasta skrefið í ferlisritun. Hér skoða nemendur texta sinn með gagnrýnum augum og bæta uppbyggingu, flæði og innihald. Þetta getur verið flókið skref, en gervigreind er til staðar til að styðja við það.
Gervigreind getur hjálpað með því að:
- Greina flæði textans: AI getur bent á ósamræmi í textanum eða atriði sem gætu verið betur útskýrðir.
- Bjóða upp á valkosti: Með tillögum að betra orðavali eða styrkingu röksemda fær nemandinn skýrari sýn á hvernig bæta megi textann.
- Hvetja til skýrleika: AI getur aðstoðað við að gera hugmyndir skýrari og hjálpað til við flæði í textanum.
Yfirlestur
Þegar efni og uppbygging textans er komið í gott horf, einbeita nemendur sér að tæknilegum atriðum eins og stafsetningu, málfræði og setningafræði. Þetta er lokaúttektin áður en textinn er tilbúinn til birtingar eða afhendingar.
Gervigreind getur gert yfirlestur skilvirkari með því að:
Birting
Síðasta skref ferlisritunar er birting. Hér kynna nemendur texta sinn fyrir öðrum, hvort sem það er í prentuðu formi, á vef eða í kynningu. Þetta er tíminn til að sýna afrakstur vinnunnar og fagna því sem hefur tekist.
Gervigreind getur hjálpað á þessu stigi með því að:
- Hjálpa við framsetningu: AI getur aðstoðað við að búa til glærur, útskýringar eða grafík sem styðja við textann.
- Leggja til endurgjöf: Ef textinn er lesinn í AI-forriti getur það veitt innsýn í hvernig textinn gæti virkað á lesendur eða þá sem hlusta.
Með því að samþætta gervigreind í ferlisritun opnast nýjar dyr fyrir íslenska nemendur. Tæknin gerir ferlið aðgengilegra, eykur sjálfstraust þeirra og hjálpar þeim að þroska ritunarhæfni sína á skipulegan hátt. Kennarar fá einnig verkfæri sem gera þeim kleift að einbeita sér að sköpun og endurgjöf í stað skriflegra leiðréttinga.
Ferlisritun með gervigreind er ekki bara ný nálgun – hún er tækifæri til að breyta hvernig við hugsum um ritun í íslenskum skólum og undirbúa nemendur fyrir framtíðina.
Á undanförnum árum höfum við hjá Ásgarð skólaráðgjöf unnið að því að skapa vettvang fyrir faglega umræðu um menntamál með því að gefa út Hlaðvarp Ásgarðs um menntamál. Hingað til höfum við gefið út 19 þætti, þar sem megin þemað hefur verið gæðamál. Þættirnir eru því oft og sérstaklega nýjustu sex þættirnir byggðir á viðmiðum um gæðastarf og eru hannaðir til að styðja kennara, skólastjórnendur og aðra sem starfa í menntakerfinu við að þróa og bæta skólastarf. Í þáttunum ræðum við við gesti og ráðgjafa Ásgarðs, sem veita innsýn í lykilhugtök og aðferðir sem styðja við markvissa og árangursríka skólaþróun. Við höfum lagt ríka áherslu á að tengja umræðuna við praktískar lausnir og reynslu úr vettvangi skólastarfs, þannig að hlustendur geti nýtt sér þekkinguna í eigin starfi. Hlaðvarpsþættirnir fjalla meðal annars um: Viðmið um gæðastarf - hvað einkennir góðan skóla og hvernig getum við unnið markvisst að umbótum? Nemendamiðað nám – aðferðir sem styrkja þátttöku og ábyrgð nemenda á eigin námi. Leiðsagnarmat og námsmat – hvernig við metum nám og framfarir á árangursríkan hátt. Faglegt lærdómssamfélag – hvernig kennarar og starfsfólk geta unnið saman að betri menntun og auknum gæðum í leik- námi og kennslu. Hagnýtar lausnir í skólastarfi – leiðir til að innleiða nýjar aðferðir í skólastarfi með áherslu á að deila reynslu og áætlunum sem nýtast í starfi. Hlaðvarpið hefur verið frábær leið til að miðla þekkingu og viðbrögðin hafa verið góð! Markmið okkar er að halda áfram að efla þessa umræðu og bjóða hlustendum upp á dýrmæt sjónarhorn og hagnýt ráð. 📢 Fylgstu með nýjustu þáttunum hér , allt telur þetta sem endurmenntun í starfi!
Landshlutaflakkið heldur áfram, en viðfangsefni grunnskólanna eru þau sömu um allt land. Í síðustu viku ræddum við tækifæri í Fjallabyggð til að sameina endurskoðun á viðmiðum aðalnámskrár, og í þessari viku var röðin komin að Bolungarvík. Báðir skólarnir hafa lengi unnið með námsvísa sem leiðarljós í skipulagningu kennslu. Við ræddum ýtarlega möguleikana á að sameina þessa vinnu – að innleiða ný hæfniviðmið og endurskoða skólanámskrárgerðina samhliða, með sérstaka áherslu á gæðanámsmat. Virkilega spennandi! Góð skólanámskrá þarf að vera vel ígrunduð og skiljanleg öllum sem koma að skólastarfinu. Námsumsjónarkerfi þurfa að styðja við ferlið, og hverjum þræði skólanámskrárinnar þarf að fylgja eftir. Það er því upplagt að slá tvær flugur í einu höggi. Þetta er þó alls ekki einfalt – mikilvægt er að taka skynsamlegar ákvarðanir í upphafi og gefa sér nægan tíma til að innleiða breytingarnar vandlega. Það eru margar leiðir til að hefja og vinna innleiðingarferlið. Gæðaráð undir forystu skólastjórnenda ásamt markvissu samráði eru lykillinn að góðum árangri. Hér má sjá mynd sem var teiknuð í Bolungarvík á þriðjudaginn – fyrstu tilraun til að kortleggja þá vinnu sem framundan er við að betrumbæta skólanámskrána og byggja á traustum grunni þeirrar reynslu sem þegar hefur skapast. Öllum er velkomið að nýta sér myndina og lesa úr henni! 😊
Í Naustaskóla er kennarateymi sem kennir 4. og 5. bekk. Teymið, þær Sunna, Þórey, Hrönn og Kristín hófu í haust að vinna eftir skipulagi um daglega ritun sem unnið er upp úr Ritunarramma Miðstöð menntunar og þjónustu (óbirt drög, 2024). Innra mats teymi Naustaskóla hafði komist að þeirri niðurstöðu að mikilvægt væri að skoða hvernig hægt væri að styðja kennara betur í að fóta sig í þeim kröfum sem birtast í ritunarrammanum og tryggja að nemenedur myndu fást við þær áskoranir sem þar birtast. Kennarateymið í 4. og 5. bekk buðu sig fram við að prófa að vinna með ritunarverkefnin og hafa gert svo frá skólabyrjun í haust. Ritunarverkefnin eru hluti af daglegu starfi, þó að eitthvað hafi þurft að aðlaga þau. Þær hafa þó unnið nánast öll verkefnin samkvæmt áætlun. Í ársskipulagi ritunar, sem fylgir kröfum ritunarrammans, er lögð áhersla á fjölbreytni og unnið með ólíkar tegundir texta, svo sem sögugerð, fræðitexta og rökfærslutexta. Nemendur semja ljóð, taka viðtöl, vinna með yndislestur í gegnum bókaklúbb og margt fleira. „Mánudagsritun“ er fastur liður og hefur leitt til augljósra framfara hjá öllum nemendum, allt frá greinilegum til mikilla framfara. Nemendur eru stoltir af verkefnum sínum, og kennarateymið leitar stöðugt nýrra leiða til að styðja ritun og málfræði í gegnum þessi verkefni. Kennarahópurinn var sammála um að það væri gríðarlega mikill tímasparnaður og öryggi sem fylgdi því að hafa aðgang að svo viðamiklu skipulagi sem þær geti treyst að standist kröfur. Þær tóku fram að þær upplifðu að verkefnin væru krefjandi en þær nýttu sér það til þess að efla hvor aðra sem fagmenn sem skilaði sér í metnaði til þess að setja sig inn í t.d. ljóðagerð og kveðskap! Ein mikilvægustu gæða einkenni teymiskennslu eru að kennarar lyfti hvort öðru upp og efli fagmennskuna - það er greinilega að eiga sér stað í þessu fyrirmyndar kennarateymi. Að sögn kennaranna hafa nemendur algjörlega blómstrað í skapandi vinnu með ritunarverkefni, þær njóta þess að fylgjast með þeim tjá sig á fjölbreyttan hátt og blása út af stolti af eigin verkefnum. Næstu skref hjá hópnum er að efla sig enn frekar í að veita nemendum endurgjöf og endurskipuleggja og samræma útfærslur á stílabókunum sjálfur og velja stærðir og gerðir við hæfi verkefnanna. Við fáum að heyra meira frá Naustaskólateyminu þegar þær koma í heimsókn í hlaðvarpsþáttinn okkar. Í mars kemur út ný sería af þáttum á hlaðvarpi Ásgarðs um menntamál þar sem lögð verður áhersla á gæðamál í menntakerfinu. Ritunarverkefnin - ársskipulag um ritun er aðgengilegur öllum kennurum hér fyrir yngsta, mið- og unglingastig Kristrún
